Yüksek enflasyonla mücadelede yıllık oranlar yüzde 80’i aşarken, 2023 yılına kadar memur ve emekli maaşlarına yapılacak zam da konuşulmaya başlandı. Genel olarak çalışanları enflasyon yükü altında ezmeyecek oranda artış kararı alınması beklense de bu oranların yeterli olmayacağı düşünülmektedir. Peki Ocak ayıyla birlikte net oranları öğrenilecek olan maaş artışlarının enflasyon düzeyinde olması gerçekten yeterli mi?
Detaylar burada!
Maaş artış beklentileri Kasım 2022 enflasyon verilerinin ardından yükseldi.
Yıl sonuna yaklaşırken emekli, memur, SGK ve Bağ-Kur çalışanlarının maaşlarındaki artış oranları netleşmeye başladı. Nihai tutarın Aralık ayı sonunda hesaplanacak enflasyona göre belirlenmesi beklense de TÜİK’in paylaştığı Kasım 2022 enflasyon oranları ile beklentilerde artış yaşandı.
Maaş beklentileri için açıklanması gereken son 1 bilgi bulunmaktadır.
TÜİK verilerine göre Kasım ayı enflasyon rakamları %2,88 arttı ve yıllık enflasyon %84,39’a yükseldi. SSK ve Bağ-Kur emeklileri ile memur ve memur emeklileri için sadece 2 Ocak 2023’te açıklanacak olan Aralık ayı enflasyon verileri kaldı. Yeni yılla birlikte net rakamlar açıklanacak olsa da maaşlarda en az enflasyon kadar artış olacağı iddia ediliyor.
Çalışan maaşlarına en az %15,11 oranında zam yapılacaktır.
SSK ve Bağ-Kur üyeleri için toplu iş sözleşmesi olmadığı için maaşlar 6 aylık enflasyon farkına göre belirlenmektedir. Bu nedenle emeklilerin şimdiden %14,05, memur ve memur emeklilerinin ise %15,11 zammı hak ettiği söylenebilir. Bu verilere göre en düşük emekli aylığının 6.077 TL’den 7.000 TL’ye, en düşük memur maaşının 9.105 TL’den 10.500 TL’ye çıkacağı varsayılmıştır.
6 aylık dönemde beklenen orta artışlar ise enflasyona göre belirlenecek.
Şu anda TÜİK’in açıkladığı rakamlar Aralık ayını kapsamamakta ve maaşlar son 6 aylık TÜFE’ye göre belirlenmektedir. Ayrıca yıl içinde Temmuz ayına kadar enflasyon rakamlarında değişiklik olması beklendiğinden tüm çalışanlar için orta düzeyde bir artış gerekmektedir. Bu şekilde amaç, yükselen enflasyon karşısında çalışanları mağdur etmemek ve orta düzeyde zamlar sayesinde yaşam giderlerini karşılamalarını sağlamaktır. Peki, bu rakamlar gerçekten refah seviyesini yükseltmek için yeterli mi?
Sadece maaş artışı ile refah düzeyini yükseltmek mümkün değildir.
Genel olarak taban fiyatın artmasıyla refah düzeyinin yükselmesi mümkün değildir, çünkü böyle olsaydı tüm ekonomik sorunlar kolayca çözülürdü. Ancak geçmiş yıllarda maaşlarda örnek niteliğinde artışlar yapılmış ve enflasyon rakamları esas alınmıştır. Önümüzdeki 6 aylık dönemde ise artışın yeterli olmaması nedeniyle orta düzeyde bir artış ihtiyacı doğdu. Şimdi gelinen noktada durum bundan pek farklı görünmüyor.
Uzmanlara göre düzenli bir maaş artışı analiz değildir.
Uzmanlara göre; Maaşlara zam yapılmadan önce refah seviyesinin yükselmesi gerekiyor, aksi takdirde ücretler yükselse bile elektrik, su, doğalgaz hizmetleri ve market raflarında aynı fiyat artışı devam edecek. Bundan dolayı artış çok konuşulmayacak çünkü daha çok parayla alınan eser sayısı ya daha az olacak ya da aynı kalacak. Eskiden yılda bir kez yapılan zam görüşmeleri artık 6’şar aylık aralıklarla yapıldığından sistemli artışlar bu süreleri kısaltacak ve neredeyse aylık artışlar görülecektir.
Peki çalışanları keyifli hale getirecek gerçekçi analiz nedir?
Refahın artması için ekonominin düzelmesi, daha az paraya daha çok iş alınması gerekiyor. Buradaki esas bahis, ekonomik büyümeyi üretimle sağlamak ve tüketimi azaltmaktır. Şu anda enflasyon oranında artan ücretler çalışanları tatmin etmeye yetmiyor. Satın alınan eser sayısı artmadıkça sadece ödenen bedeller artar ve bu meblağlar kağıt üzerinde kalır. Ayrıca refah düzeyi yüksek ülkelerde ücret tartışmaları çok sık yapılmamaktadır.
Maaş artışının işe yaraması için önce üretimin ve tasarrufun artması gerekir.
Zamlar devam ettikçe orta düzeyli zamların bile çalışanları rahatlatmak için gerçekçi bir çözüm olmayacağı şimdiden görülüyor. Enflasyona endeksli maaş artışları, satın alma gücünü tam olarak etkilememekte, aksine enflasyonu daha da artırma riski taşıdığı için refahı düşürmektedir. İstikrarlı üretim, etkin millileştirme ve bilinçli tasarruf olmadıkça, ücretler ne kadar artarsa artsın uzmanlar ne satın alma gücü ne de refah bekliyor.
